آقای سبز

مزرعه کشت و صنعت شایستگان مشرق زمین

آقای سبز

مزرعه کشت و صنعت شایستگان مشرق زمین

درباره صابون ها بیشتر بدانیم

صابون، در شیمی، نمک یک اسید چرب است. صابون‌ ها عمدتاً برای شست‌ و شو، حمام‌ کردن و پاکیزگی استفاده می‌شوند، ولی در ریسیدن پارچه هم از صابون‌ ها استفاده می‌گردد و جزء مهمی از روان‌ سازها هستند. صابون‌ های تمیز کاری و تطهیر عمدتاً از روغن‌ ها و چربی‌ های گیاهی و حیوانی بدست می‌آیند. چربی‌ ها و روغن‌ ها ترکیبی از تری‌ گلیسرید ها هستند: سه مولکول اسید چربی که به یک مولکول گلیسرول متصل شده‌اند.

صابون‌ها، با ایجاد امولسیون پایدار از چرک‌ ها، باعث ایجاد یک کلوئید امولسیون و درنتیجه مخلوط‌ شدن آب و چربی و شسته‌ شدن چربی‌ ها می‌شوند. (قسمت باردار صابون، چربی‌ ها را در آب پخش می‌ کند و با آب، که «قطبی» است، جاذبه برقرار می‌ نماید و قسمت هیدروکربنی هم با چربی‌ ها جاذبه ایجاد می‌کند.)

تاریخچه

به احتمال زیاد، صابون را اولین بار مصریان باستان در درهٔ نیل ساختند. در حدود ۶۰۰ سال پیش از میلاد، ملوانان اهل فینیقیه، فن صابون‌ سازی را به سواحل مدیترانه بردند. در قرن اول میلادی، بهترین صابون از چربی بز و خاکستر های به دست‌ آمده از سوزاندن چوب «درخت آلش» بدست می آمد. تا پایان قرن هجدهم، صابون را از چربی حیوانی و خاکستر چوب تهیه می‌کردند. در همان هنگام، معلوم شد که می‌توان به‌ جای خاکستر چوب، از سود سوزآور، که قلیای حاصل از نمک معمولی است، استفاده کرد. در همین زمان، روغن‌ های گیاهی نظیر روغن زیتون، روغن نخل، روغن نارگیل، روغن کنجد و روغن سویا جانشین چربی‌ های حیوانی شدند.

روش تهیه صابون

همه صابون‌ های دستشویی با اضافه‌ کردن روغن نباتی یا چربی حیوانی به یک قلیای قوی ساخته می‌شوند. این کار در دما و فشار بالا صورت می‌ گیرد. آنچه حاصل می‌شود، صابون و مادهٔ دیگری به نام گلیسیرین یا گلیسرول است. گلیسیرین را با یک محلول غلیظ نمک جدا می‌ کنند. سپس صابون مذاب را در دستگاه همزن می‌ریزند. در آنجا عطر و مواد نگهدارنده و یا رنگ به آن اضافه می‌کنند. بالاخره صابون مذاب را سرد می‌ کنند و در اندازهٔ معین قالب‌ گیری می‌کنند یا بُرش می‌دهند.

صابون‌ های مایع

صابون‌ های مایع تا قرن نوزدهم هنوز کشف نشده‌ بودند. در سال ۱۸۶۵، ویلیام شپهارد، نوع مایع صابون را اختراع کرد. در سال ۱۸۹۸، ب. ج. جانسون، این نوع صابون را گسترش داد (ترکیبی از پالم و روغن زیتون). کارخانۀ او (ب. ج. جانسون) برَندِ Palmolive را در همان سال معرفی کرد. این برند جدید از این نوع صابون به‌ سرعت مشهور شد و به درجه‌ ای رسید که ب. ج. جانسون نام شرکت خود را به Palmolive تغییر داد. در آغاز قرن بیستم، Palmolive بهترین فروش صابون را در جهان داشت.

در سال ۱۹۹۰، کارخانۀ دیگری شروع به توسعۀ تولید صابون‌ های مایع خود کرد و محصولاتی نظیر Pin-sol و Tide را روانۀ بازار کرد که برای پاک‌ کردن چیز هایی غیر از پوست استفاده می‌شد (انواع لباس، زمین، حمام‌ کردن و...).

تولید صابون سنتی در ایران (صابون مراغه)

صابون سنتی و طبیعی مراغه با بیش از ۱۵۰ سال قدمت معروف ترین صابون سنتی کشور بوده و سوغاتی اصلی و ارزشمند این شهرستان به اقصی نقاط کشور است. این صابون که به صورت سنتی و نیمه صنعتی تولید می‌شود، به‌ رغم رواج صابون های صنعتی همچنان به عنوان شوینده اصلی در خانه‌ های مردم این شهرستان و سایر شهر های کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به گزارش ایرنا، صابون مراغه از دنبه گوسفند و سود سوزآور تهیه شده و به دلیل این که در تهیه این صابون از مواد صنعتی و افزودنی‌ های شیمیایی استفاده نمی‌شود، صابونی ایده‌ آل برای شستشوی بدن و موی سر است. این صابون به‌ علت دارا بودن اسیدیته (pH) مناسب و میزان اسید کنترل شده، حساسیت های پوستی را از بین برده و پیاز موی سر را تقویت می‌کند. صابون مراغه در سه رنگ سفید، زرد و سیاه تولید می‌شود و معروف ترین نوع آن صابون زرد بوده و نسبت به بقیه بیشتر مورد استقبال خریداران قرار می‌گیرد. در برخی موارد به ترکیبات صابون سیاه سدر و رنگ حنا اضافه می‌شود که در این صورت صابونی مناسب برای رفع شوره سر، ریزش مو و تقویت پیاز مو است. صابون‌ های تولیدی به‌ صورت نیمه صنعتی و در محیطی بهداشتی تولید و ترکیبات آن در آزمایشگاه‌ های این کارگاه کنترل می‌شود. صابون مراغه با افزودن 10 ‪ درصد روغن نارگیل به عنوان صابون حمام شناخته شده است.

نداشتن شناسنامه، کد و مجوز بهداشتی و صادر نکردن پروانه بهره‌ برداری برای واحد های تولیدی از مشکلات عمده تولید صابون مراغه می باشد. با توجه به این که تعریف خاصی از سوی بخش نظارت بر مواد غذایی و دارویی شبکه بهداشت و درمان برای صابون مراغه ارائه نشده در برخی شهر ها تعدادی افراد سود جو با تولید صابون نا مرغوب و کم کیفیت به‌ نام صابون مراغه، موجبات بدنامی این صابون را فراهم می‌کنند. زمان زیادی صرف تولید این صابون می‌ شود به طوری که شش ساعت برای مخلوط شدن مواد آن و سه ساعت نیز برای تبدیل شدن این مواد به صابون صرف می‌شود. در سال‌ های گذشته حدود 50 واحد تولید کننده صابون مراغه در این شهرستان فعالیت داشتند که در زمان حاضر به علت برخی مشکلات موجود در تولید این صابون تعداد واحد های تولید کننده به حدود هشت واحد رسیده است. ماهانه حدود 200 تن صابون سنتی در این شهر تولید و در بازار های محلی و شهر های مختلف کشور عرضه می‌شود. با توجه به شکل خاص صابون‌ های مراغه، این صابون‌ ها قادر به رقابت با صابون‌ های خارجی نبوده و تغییر شکل آن‌ ها نیز علاوه بر کاهش کیفیت آن‌ ها فقدان استقبال مشتریان را به دنبال دارد. صابون مراغه به علت دارا بودن چربی بالا تاثیر منفی در مصرف‌کننده ایجاد نمی‌ کند.